Fatima uit Ait Ben Haddou
…een bijzondere ontmoeting
Fotografie & tekst: John Baggen
Fatima uit Ait Ben Haddou,…een bijzondere ontmoeting
Reis je van Marrakesh over het Atlasgebergte naar Merzouga of Zagora om een woestijn ervaring op te doen dan stop je meestal in Ouarzazate. Een tussenstop om je benen te strekken of om te lunchen. Ben je vroeg vertrokken in Marrakesh dan ben je tegen het middaguur in Ouarzazate. Als fotograaf een slecht tijdstip. De zon staat recht boven je en er is nauwelijks schaduw en dus geen contrast.
Ait Ben Haddou
Wat direct je aandacht zal vragen is de Kasba Ait Ben Haddou. Deze plek is bekend vanwege de schitterende kasba’s, die tegen een heuvel aan zijn gebouwd. Deze zijn opgebouwd uit leem en worden samen de Ksar genoemd. De kasba’s zijn versterkt door muren met hoektorens met daartussen smalle stegen, en hiermee een typisch voorbeeld van Zuid-Marokkaanse architectuur. De stad werd in 1987 door UNESCO tot werelderfgoed verklaard. Ait Ben Haddou deed vele malen dienst als filmdecor van bekende blockbusters en de beroemde serie Game of Thrones.
De Nikon uit de tas.
Ook al zijn de lichtomstandigheden niet geweldig. De Nikon moet uit de tas. De riviervallei vraagt bijna om een panoramisch shot. Dus ik zoek een mooi standpunt en maak een reeks foto’s. Ik merk dat ik onder de indruk ben van wat ik zie. De slechte lichtomstandigheden neem ik maar voor lief. Het is niet anders.
De teleurstelling komt thuis pas.
Na drie weken door Marokko te hebben gereisd is het thuis tijd om mijn werk te gaan sorteren en te beoordelen. Ik weet niet hoe het andere fotografen vergaat maar voor mij is het moment van de opname altijd beladen met de fascinatie van het ‘zien’. Wanneer ik thuis achter de Mac diezelfde fascinatie voel dan heb ik de foto gemaakt die recht doet aan het moment.
Drie maanden later
En daar stond ik dan. Drie maanden later. Ik had wel al een beter standpunt gevonden en er stroomde iets dat verdacht veel op water leek door een hoofdzakelijk droge rivierbedding. Dat water wilde ik per sé in beeld hebben in dit gort droge decor.
Mijn gouden regel voor
The Golden Hour
Ik heb een paar gouden regels. Een van deze regels, ‘Probeer niet alles te organiseren, ben op tijd en blijf net zolang totdat je volledig tevreden bent.’ Dus ik was op tijd. Zonsondergang werd verwacht rond half acht en ik was er om vijf. Camerastatief opgesteld en de Nikon D5 erop. Nieuw pakje Marlboro op zak voor het gebruikelijke ‘Time killing smoking’. Langzaam maar zeker, beetje bij beetje zie ik het licht veranderen. Op dat moment start er in mijn hoofd de licht regie. Ik neem wat ijkpunten in me op. Als straks daar de zon gaat ‘strijken’….dat is mijn moment. Ik doe wat spot metingen en steek nog maar een Marlborootje op. Gewoon wachten, dit gaat helemaal goed komen.
Een bijzondere ontmoeting
In mijn ooghoek zie ik iemand komen aanlopen. Een oude dame. Ze komt steeds dichterbij en ik zie een prachtige authentieke vrouw. Ik schat haar dichter bij de negentig dan bij de tachtig. Als er ‘god’ voor fotografen zou bestaan dan kan het niet anders dan dat Hij mij deze oude vrouw gestuurd heeft. Ze draagt een rieten mand bij zich en heeft duidelijk een bestemming. Ik hoop vurig dat zij ‘door’ mijn beeld zou lopen maar dat pakte anders uit. Heel beleefd maakte ze een grote boog om mij heen.
Marion mijn stille kracht
Steeds als ik op reis ben is mijn vrouw Marion mijn stille kracht. Ze doet de pre-productie en op locatie doet zij wat ze kan om de omstandigheden naar onze hand te zetten. Zij krijgt als vrouw dingen voor elkaar die ik als man zeker niet georganiseerd had gekregen. Zo ook nu.
Marion besluit om een stukje met haar op te lopen en een ‘praatje’ aan te knopen. Een praatje dat bestaat uit communicatie met handen en voeten. Zij spreekt geen Berbers en het vrouwtje geen Frans, Duits of Engels. Het vrouwtje blijkt Fatima te heten en is op zoek naar bladgroen voor haar ezel. Marion helpt haar met zoeken en het wieden van het ezelsvoer.
Na een tijdje komt ze terug en ze is uitgenodigd op Marokkaanse thee bij Fatima thuis. Ik blijf wachten op het licht. Er gaat zeker twee uur voorbij. Marion komt terug met geweldig nieuws. Morgenvroeg om 10 uur mogen we een portretserie maken van Fatima als zijn op traditionele wijze Couscous gaat maken.
Morgenvroeg hebben we een afspraak. Een afspraak en een ontmoeting die even verrassend als ontroerend zou worden.
Alles valt op zijn plaats
De volgende ochtend lopen we op ons gemak van het hotel naar het huis van Fatima. Het is een klein dorpje dus met een minuutje of tien staan we bij haar voor de deur. Zonder dat we een woord kunnen wisselen worden aller hartelijks ontvangen. Eerst maar eens theedrinken. Thee met heerlijke Marokkaanse koekjes.
Met een pannetje en een plastic teiltje begint Fatima aan de Couscous. Haar ‘keuken’ is een kookplek. Een lemen hutje met een ingang waar het ochtend licht als een zijde doekje over alles lijkt te dwarrelen. Een licht waar Rembrandt jaloers op zou zijn geweest. Er staat alleen een gasfles met een brander erop. Hier gaat het dan gebeuren.
Het ijs is gedooid en heel bescheiden maak ik de eerste opnames. Fatima is een natuurtalent. Ze heeft in het geheel geen enkele belangstelling voor de camera en gaat aan de slag met haar Couscous. Het licht is écht uitzonderlijk mooi. Behalve het daglicht brandt er één gloeilamp. De combinatie van dag- en kunstlicht maakt het geheel extra idylisch.
Als de Couscous klaar is komen haar achterkleinkinderen. Even bij oma op schoot en meesmullen van haar Couscous. Vervuld van een warm gevoel lijkt het alsof we elkaar al jaren kennen. We nemen afscheid maar niet voor altijd. Steeds als we in Marokko zijn gaan we bij Fatima op de thee. Een bijzondere ontmoeting die wij als een kleine schat bij ons dragen.
